Podlasie to obszar leżący na terenie północno-wschodniej Polski, na pograniczu kultur oraz kilku religii. Tutaj mieszkali obok siebie Katolicy, Prawosławni, Tatarzy, Żydzi, dlatego również współcześnie przenikają się różne zwyczaje, obrzędy oraz kalendarze. W naszym regionie możemy wrócić do korzeni- skosztować najprostszych potraw z dawnych lat, nauczyć się tradycyjnego sposobu na tkanie dywanów, poznać historię krajki i pisania ikon, osadnictwa Tatarów na ziemiach polskich, wpływ Żydów na tutejszą kulturę oraz zdobyć wiedzę z zakresu religii występujących na tych terenach. Wszystko to czekało beneficjentów projektu „Perły Podlasia drogą do integracji” dofinansowanego ze środków MEiN w ramach Polsko-Litewskiego Funduszu Wymiany Młodzieży. Uczestnikami było 7 uczniów i 2 opiekunów z SOSW w Sokółce oraz taka sama grupa z Verkiu mokykla – daugiafunkcis centras w Wilnie, miejsce realizacji: Sokółka. Łączna kwota dofinansowania to 18 867,49 złotych. Projekt został napisany w oparciu o priorytet Propagowanie polsko-litewskiego dziedzictwa historyczno-kulturowego oraz dialogu na rzecz współpracy, tolerancji, otwartości, lepszego zrozumienia i poznania się pomiędzy młodzieżą polską i litewską. Wniosek został oceniony przez Komitet Polsko-Litewskiego Funduszu Wymiany Młodzieży na 125 z 145 punktów możliwych do uzyskania. Działania projektowe były realizowane w terminie 10.05.2022 do 26.06.2022, rozpoczęły się wspólną pracą przygotowawczą za pośrednictwem platform internetowych, natomiast przyjazd grupy partnerskiej do Polski zaplanowany był na dni 23.05.22-27.05.22.

23 maja 2022, czyli pierwszego dnia pobytu uczestników litewskich w Polsce, wspólne poznawanie wielokulturowości Podlasia rozpoczęły zajęcia integracyjne. Poznanie imion oraz późniejsze zabawy przy muzyce rozluźniły atmosferę oraz pozwoliły otworzyć się na warsztaty  z wykorzystaniem bum-bum rurek. Spotkanie z koordynatorami ze strony SOSW umożliwiło omówienie efektów pracy w swoich grupach narodowych, plakatów dotyczących krajów pochodzenia beneficjentów, dokładnego przebiegu działań oraz przydziału zadań uczestnikom na poszczególne dni. W doskonałych humorach beneficjenci udali się na boisko przy ZSZ aby przy wspaniałej widowni i kibicach w postaci wychowanków internatu SOSW stoczyć zaciętą walkę w meczu piłki nożnej. Satysfakcjonujący wynik remisowy nastawił pozytywnie i tchnął dobrą energię potrzebną na trening taekwondo. Zajęcia umożliwiły poznanie podstaw tej sztuki walki, rozładowanie stresu i napięcia poprzez liczne ćwiczenia fizyczne. Interakcje, wzajemna pomoc, wypracowanie minimum zaufania do siebie sprawiły, że uczestnicy momentami rozumieli się bez słów.

Drugi dzień spotkania rozpoczął się pogadanką w Cerkwii pw. Św. A. Newskiego w Sokółce. Zebrani usłyszeli o wnętrzu świątyni, jej poszczególnych elementach oraz ich przeznaczeniu. Uczestnicy poznali również różnice między katolicyzmem a prawosławiem, tradycje i zwyczaje związane z przystępowaniem do sakramentów świętych. Kolejnym punktem były zajęcia pt. „Krajka- sokólska tkanina ludowa”, podczas których młodzież poznała dawne zastosowania pasów tkanych oraz wykonała samodzielnie własną bransoletkę -krajkę. Następnym elementem harmonogramu był wyjazd edukacyjny do Tykocina. Beneficjenci uczestniczyli w lekcji muzealnej w Synagodze. Charyzmatyczny przewodnik- p. Dariusz Szada- Borzyszkowski wyjaśnił zebranym czym jest synagoga, jak świętują Żydzi oraz jakie są ich najważniejsze zwyczaje i obrzędy. Poznanie poszczególnych sal z bogato wyposażonymi gablotami pozwoliło zrozumieć historię podlaskich Żydów oraz ich niesamowitą kulturę. Zajęcia edukacyjne na Zamku w Tykocinie poszerzyły wiedzę o wielokulturowości Podlasia, przeplatającej się historii Polski i Litwy. Po powrocie do SOSW odbyły się warsztaty poświęcone opracowywaniu zestawu gier, który jest efektem wspólnej pracy uczestników projektu. Ogromną pomoc i wsparcie przy komputerach okazali wolontariusze z ZSZ w Sokółce. Na zakończenie dnia beneficjenci integrowali się z wychowankami internatu SOSW oraz przedstawicielami społeczności lokalnej grając w gry i zabawy podwórkowe. Wspólne śpiewanie przy ognisku pozwoliło lepiej poznać zainteresowania, tradycje i elementy kultury krajów partnerskich. Uczestnicy z przyjemnością spotkali się z p. dyrektor SOSW- Elżbietą Szomko oraz p. Starostą Piotrem Rećko, którzy aktywnie włączyli się we wspólną zabawę.

Trzeciego dnia uczniowie integrowali się i poznawali stolicę naszego województwa. Ciekawe naukowe poznawanie świata w EpiCentrum w Białymstoku sprawiły, że wspólne zajęcia jeszcze bardziej zjednoczyły uczniów polskich i litewskich. Kolejnym punktem harmonogramu było Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze, które powitało przestronnymi salami poświęcone tematycznie różnym działom przyrody. Uczestnicy z zainteresowaniem szukali zwierząt występujących w obu państwach. Praca nad wspólnym rozwiązywaniem łamigłówek, spacery do celu i wzajemne wsparcie przy trudniejszych zadaniach pozwoliło uczestnikom poznać siebie nawzajem oraz najciekawsze zakątki stolicy województwa przedstawione w grze miejskiej o Białymstoku. Zajęcia popołudniowe były poświęcone poznawaniu Islamu. Poznanie Meczetu  i Mizaru w Bohonikach z przewodnikiem wyjaśniło wiele kwestii z zakresu zasad życia, tradycji i zwyczajów podlaskich Muzułmanów. Uczestnicy poszerzyli zdobytą wiedzę o doznania kulinarne dzięki skosztowaniu pierekaczewnika. Podsumowaniem pozyskanych informacji były warsztaty z wykorzystaniem długopisów 3D, podczas których grupy partnerskie wyczarowały obrazki nawiązujące do poznanych dotychczas religii i miejsc. Po wspólnej kolacji wieczór wypełniły gry stolikowe, dzięki którym uczniowie mieli możliwość odpocząć w swoim towarzystwie wypełniając czas kreatywnymi zajęciami.

Kolejny dzień wymiany młodzieży rozpoczął się warsztatami tkania dywanów w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie. Po szczegółowych wyjaśnieniach procesu powstawania ludowego rzemiosła uczestnicy spróbowali swoich sił tkając mini-dywaniki na krosnach ręcznych. Następnym punktem programu było poznanie Prawosławia. W tym celu udali się do jednego z pięciu klasztorów męskich w Polsce- do Monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa w Supraślu oraz do Muzeum Ikon w Supraślu. Bogato zdobione wnętrze świątyni, niesamowita sceneria i atmosfera w muzeum a także fascynująca opowieść przewodnika na temat etapów powstawania, symboliki, historii oraz znaczenia ikon otworzyły uczestników na piękno i pozwoliło na prawdziwe duchowe przeżywanie wystawy. W dalszej części dnia odbyły się warsztaty kulinarne w ZSR w Sokółce z udziałem wolontariuszek. Wspólna praca w pracowni gastronomicznej pozwoliły przygotować kilka z tradycyjnych dań polskich i litewskich, pobyć ze sobą i spokojnie porozmawiać. Młodzież miała też możliwość wymienić się spostrzeżeniami na temat dotychczasowych działań, opowiedzieć o swoich oczekiwaniach, zainteresowaniach i planach. Po powrocie do SOSW młodzież zajęła się pakowaniem zestawów poprojektowych – zestawów gier pt.: „Perły Podlasia w obrazach ukryte”, które powstawały każdego dnia po poznaniu kolejnych religii i miejsc. Na zakończenie uczestnicy mieli czas na wspólną zabawę – dyskotekę i warsztaty cyrkowe z udziałem wychowanków internatu SOSW. Zajęcia pełne ćwiczeń równowagi, zręczności i koordynacji oraz na zakończenie wieczoru wspaniałe Fire show przygotowała grupa „Art.-Stok” z SOK w Różanymstoku.

Ostatni dzień pobytu grupy litewskiej w Sokółce upłynął pod hasłem podsumowań. Poranny apel pożegnalny z udziałem całej społeczności ośrodka prowadziła pani Dyrektor Elżbieta Szomko oraz koordynatorki ze strony SOSW. Po części oficjalnej, wręczeniu dyplomów, upominków i pamiątek odbył się występ szkolnej grupy tanecznej, uczniowie z Litwy zaśpiewali piosenkę o szkole i kraju ojczystym w języku litewskim oraz wyrecytowali wiersz o Wileńszczyźnie. Mieliśmy możliwość posłuchać ich pięknej mowy polskiej. Pani Stanisława Volodkovic oraz Valentyna Kutko, koordynatorki ze szkoły z Litwy, opowiedziały wszystkim zgromadzonym o treści i znaczeniu tych utworów. Następnie Diana, uczestniczka wymiany, zaprezentowała układ akrobatyczny, który zebrał gromkie brawa wśród zgromadzonej publiczności oraz zagrała orkiestra obu narodów do melodii ludowej. Na koniec zaprezentowaliśmy zebranym zestawy gier opracowanych w trakcie realizacji działań wymiany. Kolejnym punktem było przetestowanie opracowanego wspólnie zestawu gier a potem warsztaty w Kamienicy Tyzenhauza Sokólskiego Ośrodka Kultury. Dzięki krótkiej pogadance uczestnicy przenieśli się w świat zjednoczenia Polski i Litwy w jedno państwo. Dowiedzieli się również o tym co wtedy działo się w Sokółce a także jakie stroje noszono w tamtych czasach. Młodzież dokonała także podsumowań prób odnalezienia dziedzictwa historyczno-kulturowego polsko-litewskiego, cech wspólnych i łączących przedstawicieli obu narodów czego wyrazem jest kolaż ze zdjęć uczestników z hasłami potwierdzającymi wyniki tych poszukiwań. Na zakończenie emocjonującego tygodnia uczestnicy wymiany zasiedli przy wspólnej pizzy, gdzie mieli też okazję wymienić się zaproszeniami do portali społecznościowych, podzielić się wrażeniami i zrobić wstępne plany na wspólną przyszłość.

 9 czerwca 2022 odbyło się podsumowanie projektu wymiany polsko litewskiej. Po krótkich słowach wstępu i powitań zebrani połączyli się online z placówką partnerską z Verkiu mokykla – daugiafunkcis centras w Wilnie aby wspólnie otworzyć wystawy zdjęć w swoich krajach. Beneficjenci zapewniali, że będą mile wspominać czas spędzony z nowymi kolegami.

Kolejnym punktem było omówienie celów, realizowanych przedsięwzięć oraz efektów projektu a także obejrzenie filmu z działań przeprowadzonych wraz z uczestnikami z Litwy. Zaprezentowane zostały również wytwory długopisem 3D – znaki i symbole nawiązujące do poszczególnych religii poznawanych w trakcie pobytu w Polsce. Zebrani mieli możliwość przyjrzeć się produktowi projektowemu, tj. zestawowi gier „Perły Podlasia w obrazach ukryte” składającego się z gry planszowej z pytaniami, w typie memory, w typie dobble, w typie Pictureka oraz chmur wyrazowych. Każda z nich nawiązywała do tematyki projektu- poznawania wielokulturowości Podlasia. Poszczególne elementy zestawu zostały opracowane na podstawie zdjęć robionych przez uczestników w poszczególnych dniach wymiany.

Na zakończenie słowa podziękowań i symboliczny kwiatek otrzymali wszyscy zaangażowani w realizację projektu: p. Starosta Piotr Rećko, p. Dyrektor SOSW Elżbieta Szomko, p. Kierownik SOSW Beata Tur, p. Dyrektor ZSR w Sokółce Dariusz Żołądkowski, p. Dyrektor ZSZ w Sokółce Lech Czarnowicz, p. Dyrektor MOS w Różanymstoku ks. Daniel Kwietniewski, p.Kierownik WTZ w Sokółce Franciszek Bogdan i p. Dyrektor SP w Gieniuszach Katarzyna Szafran, p. Iwona Woronowicz, p. Joanna Czarnowicz, p. Wioletta Woronowicz-Lingo, p. Dorota Gudalewska, p. Tomasz Leszkowicz, p. Aneta Tumiel, p. Sylwia Nowakowska, p. Bożena Łubnicka, p. Anna Kędyś-Arent, p.Ewa Jatel, p. Elwira Zabłocka, p. Jarosław Czeczko, p. Sylwester Pakuła, p. Monika Grusznis, p. Edyta Kondrat, p. Dorota Kozaczyńska, p. Zenon Muszyński, p. Katarzyna Dylewska, p. Zyta Biernacka, p. Iwona Gieniusz, p. Agnieszka Ambrożko, p. Julita Nelke, p. Katarzyna Zalewska, grupa cyrkowa „Art.-Stok” oraz wolontariusze z ZSZ w Sokółce Daniel Rowiński i Bartosz Dylewski, wolontariusze z ZSR w Sokółce Agata Pużuk i Dominika Kiszuk. Na koniec ogromne brawa za pracę koordynacyjną zebrały koordynatorki ze strony SOSW – p. Urszula Drewniak i p. Zuzanna Szarkowska-Czeczko.

 Zgodnie z harmonogramem przedsięwzięcia grupa uczniów udała się do placówek partnerskich w celu promocji projektu, upowszechniania założeń FRSE oraz swojego produktu-zestawu gier. Pierwszymi odbiorcami byli uczniowie klasy III SP w Geniuszach, których odwiedzili reprezentanci grupy polskiej w dniu 15 czerwca 2022. Klaudia i Damian z przyjemnością tłumaczyli dzieciom zasady gry w poszczególne typy gier, opowiadali o zrealizowanym projekcie a także odpowiadali na licznie pojawiające się pytania. Na koniec skrupulatnie zanotowali wszelkie cenne uwagi i opinie pierwszych użytkowników. Zestawy gier powędrowały również do p. Sylwii Nowakowskiej z SOK Kamienica Tyzenhausa, Biblioteki dla dzieci w Sokółce, WTZ w Sokółce do p.. Ewy Jatel i do p. Franciszka Bogdana, do p. Sylwestra Pakuły z ZSZ w Sokółce, do Koła Regionalnego w SOSW w Sokółce oraz po stronie litewskiej do Gimnazjum Św. Urszuli Ledóchowskiej w Czarnym Borze, Centrum usług społecznych gminy starostwa Juodšiliai, Centrum wielofunkcyjnego (Vilnius Verkiai School is a multifunctional center) oraz Dziennego centrum przy szkole macierzystej partnera. W najbliższym czasie wystawa zdjęć zostanie udostępniona do oglądania w Starostwie Powiatowym w Sokółce.

 Dzięki wsparciu i pomocy wielu zaangażowanych osób udało się zorganizować niezapomnianą przygodę dla Klaudii, Gabrieli, Damiana, Artura, Mateusza, Patrycji i Sylwii z SOSW w Sokółce oraz Jarosława, Mirosława, Gabiji, Diany, Jakuba, Gabrieli oraz Stanisława z Verkiu mokykla – daugiafunkcis centras w Wilnie. Celem głównym projektu było poszukiwanie wspólnego dziedzictwa kulturowego placówek partnerskich, propagowanie dialogu na rzecz współpracy, integracji i tolerancji. Poprzez pracę nad problemem i dążenie do znalezienia jego rozwiązania grupy uczestników otworzyły się na siebie, poznały lepiej kulturę partnera. Cel ten był możliwy do osiągnięcia poprzez poznanie świątyń, symboli, obrzędów judaizmu, katolicyzmu, prawosławia i islamu, zwyczajami polskiej wsi a także zapoznanie z tradycjami kulinarnymi obu krajów. Praca w mieszanych narodowościowo grupach nad wytworzeniem produktu projektowego tj zestawu gier, pozwoliła na doskonalenie umiejętności interpersonalnych, rozwijanie sprawności wykorzystywania TiK, doskonalenie zdolności manualnych podczas rysunku długopisem 3D. Samodzielnie zamawiane posiłki posłużyły kształtowaniu umiejętności podejmowania decyzji, argumentowania a także były okazją do nauki prawidłowych zachowań w sytuacjach społecznych. Popularyzacja form współzawodnictwa sportowego oraz praca metodą pedagogiki cyrku pozwoliły na wypracowanie u uczestników świadomości pożyteczności i atrakcyjności aktywnego spędzania czasu wolnego. Upowszechnienie zestawu gier przyczyniło się do rozwinięcia poczucia dumy i sprawstwa każdego z uczestników. Wymiana młodzieżowa dała możliwość zdobycia niezwykłego doświadczenia i osiągnięcie sukcesu mimo swoich ograniczeń w codziennym życiu.

 Wszelkich działań dopilnowały, zgrały ze sobą oraz przeprowadziły projekt od początku do końca koordynatorzy ze strony SOSW w Sokółce p. Urszula Drewniak i p. Zuzanna Szarkowska-Czeczko.

Galeria: Dzień 1, Dzień 2, Dzień 3, Dzień 4, Dzień 5